Ενώ η Κυβέρνηση παρουσίασε μια σειρά από μέτρα με θέμα την αντιμετώπιση της οπαδικής βίας συνέβη κάτι πιο σημαντικό: η άριστη διοργάνωση του Final 4 του κυπέλλου Ελλάδος στο Ηράκλειο. Ο κόσμος που το είδε ήταν λίγος, αλλά η ατμόσφαιρα των αγώνων εξαιρετική. Και φυσικά σπάνια. Κι επειδή στην Ελλάδα δεν γίνεται ποτέ κάτι καλό να μην το ακολουθήσει κάτι που γεννά προβληματισμούς εμφανίστηκε στην Τούμπα το πανό «Αδέρφια κρατάτε γερά». Σε ευρωπαϊκό παιγνίδι μάλιστα.   

Γιατί η διοργάνωση του Final 4 του κυπέλλου αντιμετωπίστηκε ως κάτι άξιο συγχαρητηρίων ενώ είναι κάτι το φυσιολογικό; Γιατί στο μπάσκετ υπάρχουν ανάλογα προβλήματα οπαδικής βίας με το ποδόσφαιρο: και εντός γηπέδου. Η ατμόσφαιρα στα παλιότερα ματς του Ολυμπιακού με τον ΠΑΟ ήταν τόσο άθλια που πραγματικά αναρωτιόσουν πως γίνεται επαγγελματίες αθλητές να αποδίδουν αυτό που μπορούν, ενώ στις εξέδρες επικρατούν νόμοι της ζούγκλας. Η απάντηση στην απορία είναι απλή: όλοι στην Ελλάδα (παράγοντες, παίκτες, προπονητές, φίλαθλοι και οπαδοί) θεωρούν το γήπεδο τόπο χωρίς κανόνες. Οι οπαδοί μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν και οι παίκτες πρέπει να μπορούν τα αντέξουν απέναντι σε οτιδήποτε: και να κερδίσουν φυσικά. 

Νίκες με λάμψη

Με μια απόφαση στρουθοκαμηλισμού, από τη στιγμή που ο φανατισμός στις εξέδρες έγινε χειρότερος από ποτέ, θεωρήθηκε λύση το να βρίσκονται στο γήπεδο μόνο οπαδοί της γηπεδούχου ομάδας. Αυτή η πρακτική θεωρήθηκε από τους οργανωμένους ένας μικρός θρίαμβος και η εξέδρα όχι μόνο δεν ηρέμησε, αλλά έγινε χειρότερη. Για χρόνια, σε κάθε παιγνίδι Ολυμπιακού - Παναθηναϊκού π.χ υπήρχαν διακοπές, χτυπήματα συνοδών, παραγόντων και προπονητών, τραμπουκισμοί, επιθέσεις και επεισόδια. Το τρομερό σε αυτή την ιστορία είναι ότι πραγματικά μυθοποιήθηκαν οι νίκες εκτός έδρας. Ακριβώς επειδή μια ομάδα τις έπαιρνε απέναντι σε ακραίες οπαδικές συμπεριφορές απέκτησαν και μεγάλη αξία! Κι έτσι ο φαύλος κύκλος έγινε modus vivendi. Όχι μόνο δεν προβληματιζόταν κανείς για να αλλάξουν οι συνθήκες, αλλά τις αθλιότητες τις θεωρούσαν και απαραίτητες, ώστε η νίκη να είναι η πιο γλυκιά. Προστέθηκε από κοντά και ο οπαδικός Τύπος που μιλούσε για νίκες σε εξοχικά κτλ και το γλυκό έδεσε! Μέχρι να ρθει ο τωρινός πρόεδρος της ΕΟΚ κ. Βαγγέλης Λιόλιος και να πει ότι εισιτήρια θα πάρουν όλες οι ομάδες, αλλά όχι όλοι οι οπαδοί. Και στα Δυο Αοράκια του Ηρακλείου μπήκαν μόνο όσοι καταλάβαινες ότι δεν υπάρχει περίπτωση να κάνουν επεισόδια. Πως το καταλάβαινες; Σιγά το δύσκολο!     

Απαραίτητο φολκλόρ  

Το πρόβλημα της οπαδικής βίας είναι κατά βάση ένα πρόβλημα ανοχής. Επανειλημμένα πούλμαν ομάδων φεύγουν από τα γήπεδα ενώ δέχονται πέτρες. Σε κάποιες περιπτώσεις οι οπαδοί λειτουργούν ως Επιτροπές Υποδοχής: βρίζουν αντιπάλους, συγκρούονται με αστυνομικούς για να πλησιάσουν τα πούλμαν, ουρλιάζουν ακόμα και στα δημοσιογραφικά θεωρεία: κανείς ποτέ δεν σκανδαλίστηκε. Στην πραγματικότητα αποδεχτήκαμε τη βία ως ένα είδος απαραίτητου γηπεδικού φολκλόρ κι έτσι χάθηκε το παιγνίδι. Η ανοχή υπήρξε χειρότερη και από τις ίδιες τις βίαιες συμπεριφορές. Τα τελευταία χρόνια, όσο μειώνονται τα κρούσματα βίας στα γήπεδα, τόσο αυξάνει η ανοχή! Αυτό φαίνεται και στις ίδιες τις αντιδράσεις του γηπεδικού κοινού: αν ποτέ οι διαιτητές διέκοπταν ένα ματς για όσα αχαρακτήριστα κάνει ένα μέρος της εξέδρας, είναι βέβαιο ότι για αυτή την απόφαση θα διαμαρτύρονταν πρώτοι από όλους όσοι πάνε στο γήπεδο και δεν συμμετέχουν σε επεισόδια: το γηπεδικό κοινό με την ιδέα της βίας μοιάζει εξοικειωμένο! Πόσο; Πολύ.

Κάποτε ο Φιλιπ Ντον

Θα σας πω μια ιστορία που αγαπάω. Πριν χρόνια στα πλαίσια κάποιων εκδηλώσεων του ελληνοβρεταννικού συνδέσμου και της Σουπερίγκας με θέμα τη βία, παρακολούθησε ένα ποδοσφαιρικό ντέρμπι Ολυμπιακού – ΠΑΟ ο αρχηγός της βρετανικής αστυνομίας Φίλιπ Ντον. Ηταν ένα ματς στο Καραϊσκάκη που ο Ολυμπιακός κέρδισε 1-0 με γκολ φάουλ του Ριβάλντο. Στο τέλος οι Ελληνες παράγοντες είπαν στον Αγγλο ότι ήταν άτυχος γιατί το ματς ήταν εξαιρετικό ήρεμο και η ατμόσφαιρα καταπληκτική. «Δυστυχώς δεν θα μπορέσετε να καταλάβετε το πρόβλημα της βίας στα ελληνικά γήπεδα έχοντας δει αυτό το ματς» του είπαν. «Εσείς δεν το έχετε καταλάβει» τους απάντησε ο Βρετανός, προσθέτοντας ότι «αν στην Αγγλία, οι θεατές είχαν αυτού του είδους τη συμπεριφορά, κανένας τους δε θα ξαναέμπαινε στο γήπεδο στο επόμενο ματς!». Αυτό ακριβώς είναι για μένα το πρόβλημα: αν υπάρχει ανοχή στο γήπεδο, τα «παιδιά» θα πιστέψουν πως η ίδια ανοχή για τη συμπεριφορά τους θα υπάρξει κι εκτός γηπέδων – όποια κι αν είναι αυτή. Πριν τρία χρόνια διακόπηκε ένα ματς του ΠΑΟΚ με τον Ολυμπιακό γιατί κάποιος χτύπησε με ένα ρελέ ταμειακής μηχανής τον τότε προπονητή του Ολυμπιακού κ. Γκαρσία. Ο ΠΑΟΚ αρχικά υποστήριξε ότι η ζημιά που έπαθε ο προπονητής δεν είναι μεγάλη – ως υπερασπιστική γραμμή είναι κουτή, αλλά κατανοητή. Ο οπαδός εντοπίστηκε και συνελήφθη. Πέρασε από δίκη δυο χρόνια αργότερα κι έπεσε στα μαλακά. Ο ΠΑΟΚ με δηλώσεις των υπευθύνων του είπε πως αυτό το γεγονός αποτελεί ένα είδος δικαίωσής του: εν τέλει το παιδί (που τιμωρήθηκε με κάτι μήνες φυλάκισης με αναστολή) δεν έκανε και τίποτα είπαν. Αν αυτή είναι η στάση απέναντι σε ένα τέτοιο περιστατικό, πώς να μην πάρουν τα μαχαίρια οι χειρότεροι; Και που είναι το παράξενο που τα «παιδιά» βγάζουν πανό του τύπου «Αδέρφια κρατάτε γερά;». Ποιος θα τους το απαγορεύσει; Η ΠΑΕ; Τι θα κάνουν δηλαδή στην ΠΑΕ; Θα κρατήσουν τη μύτη τους να γίνουν μπλε; Το πολύ πολύ να βγάλουν καμιά ανακοίνωση. Και το πολύ πολύ να γίνει καμιά εισαγγελική έρευνα. Αν αυτή δεν αφορά την ίδια την ΠΑΕ, δηλαδή το πώς το πανό μπήκε, το πώς έγινε η περιφορά του σε απευθείας μετάδοση, το γιατί δεν κατέβηκε κτλ δεν έχει κανένα νόημα.            

Να ελέγξεις το κοινό

Ο πρόεδρος της ΕΟΚ κ. Λιόλιος είναι επιχειρηματίας – όχι κοινωνιολόγος. Κατάλαβε όμως ότι αν θες διεξαγωγή αγώνα με κοινό όλων των ομάδων στο γήπεδο, πρέπει να κάνεις κάτι απλό: να ελέγξεις το κοινό! Το ποιος θα μπει σε ένα γήπεδο και τι συνθήκες θα υπάρχουν σε αυτό είναι η μόνη αληθινή ευθύνη που πρέπει να έχουν ΠΑΕ και ΚΑΕ. Αν δεν μπορούν να βρουν 20 και 30 χιλιάδες ήρεμους ανθρώπους που αγαπούν τα σπορ, ας κάνουν τα ματς με 2000 παρόντες. Θα ναι λίγοι. Αλλά θα ναι πολιτισμένοι. Όπως ήταν αυτοί στην Κρήτη: στην οποία η αστυνομία φρόντισε να μην ταξιδέψουν οι τουπαμάρος του κάθε πέταλου.  

Η έκθεση Τέιλορ

Αναρωτιούνται πολλοί πως νικήθηκε ο χουλιγκανισμός στην Αγγλία. Αυτός που έλυσε το πρόβλημα έχει όνομα κι επώνυμο: λέγεται Πίτερ Μάρει Τέιλορ και ήταν λόρδος, δικαστής και το – σπουδαιότερο για το είδος της ιστορίας  – ποδοσφαιρόφιλος και οπαδός της Νιούκασλ: όχι άσχετος με το ποδόσφαιρο δηλαδή. Υπήρξε συντάκτης μιας έκθεσης για τα προβλήματα του αγγλικού ποδοσφαίρου, που περιλάμβανε συνολικά 43 παρατηρήσεις, κι έγινε η βάση ενός νομοθετήματος που πέρασε στην ιστορία ως Football Spectators Act. Το σπουδαιότερο στην έκθεση Τέιλορ ήταν ότι έδινε μια νέα γενική κατεύθυνση: τον Ιανουάριο του 1990 ο Τέιλορ εξήγησε στους παράγοντες των βρετανικών ομάδων ότι αν δεν αναβαθμίσουν το προϊόν που λέγεται ποδόσφαιρο, προσφέροντας υπηρεσίες στα γήπεδα στον απαιτητικό θεατή που έχει διάθεση να πληρώσει ακριβά το εισιτήριο αν του προσφέρεις κάτι καλό, δεν θα βγουν ποτέ από το αδιέξοδο. Σήμερα τα αγγλικά γήπεδα είναι αξιοζήλευτα γιατί – όπως ο Τέιλορ – πρότεινε έχουν αποκτήσει ένα άλλο κοινό. Ένα κοινό καταναλωτών που βλέπουν το γήπεδο όχι ως ένα ανοχύρωτο χώρο συγκρούσεων, αλλά ως σκηνή γεμάτη πρωταγωνιστές, ιστορίες και θέαμα. Ένα κοινό σαν αυτό που είδε το Final 4 στο Ηράκλειο. Και που δεν θα έβγαζε κανένα πανό του στυλ «Αδέρφια κρατάτε γερά»…